در اغلب موارد پیش آمده که می گویند در هر کلاسی حداقل تعدادی شاگرد ضعیف یا اصطلاحا تنبل وجود دارد اما معیار سنجش دانش اموز چیست ؟ آیا معلم تمام راهکار های ممکن برای یاددهی را اجرا کرده؟ اغلب چنین برداشت می شود که دانش آموزان با اختلال یادگیری فردی است که حواس خود را جمع نمی کند و برای یادگیری تلاشی ندارد و در نهایت دانش آموز ضعیف کلاس تلقی می شود ، حال انکه بتمن در سال ۱۹۶۴ با ارائه تعریف خود در این زمینه بعد تازه ای به رشته اختلالات یادگیری بخشید.
کودکان اختلال یادگیری چه ویژگی هایی دارند:
- این کودکان دارای بهره هوشی تقریبا متوسط یا بالاتر هستند.
- این کودکان از نظر حواس مختلف بینایی و شنوایی و … سالم هستند.
- این کودکان دارای نابهنجاری رفتاری نیستند.
- پیشرفت آموزشی این کودکان به طور قابل ملاحظه ای کمتر از بهره هوشی، سن و امکانات آموزشی که از آن برخوردارند، است.
اما عللی که معمولا برای شکست این کودکان در امر یادگیری شمرده می شود به طور خلاصه چنین است :
- فقدان انگیزش کافی
- فقدان توجه و دقت لازم
- دقت بیش از انداره به جزئی از کل
- فقدان هماهنگی لازم در حرکات
مشکلات کودکان با نارسایی یادگیری میتواند در زمینه های مختلف بینایی حرکتی و… باشد و یا ترکیبی از چند حس. در این قسمت به گروه بندی انواع اختلالات می پردازیم .لازم به ذکر است این مطلب برای مربیانی که مسئولیت طرح سنجش کلاس اولی ها را به عهده دارند، می تواند مفید باشد.
۱.کودکان با دشواری های حرکتی
تعدادی از کودکان با نارسایی ویژه یادگیری علی رغم هوش طبیعی از نظر رشد حرکتی بسیار کندتر از کودکان عادی هستند ، به گونه ای که اصلاح دشواری های حرکتی آنان قبل از شروع آموزش مهارت های دیگر کاملا ضروری است.دو دسته مهم از توانایی های حرکتی وجود دارد:
الف) توانایی های حرکتی مربوط به عضلات بزرگ ، مانند چهاردست و پارفتن، پریدن ، دویدن،لی لی کردن،پرتاب کردن و…
ب) توانایی های حرکتی مربوط به عضلات ظریف مانند سوزن نخ کردن، قیچی کردن، رنگ کردن ،تا کردن، بستن بند کفش، نقاشی کردن و…
۲. کودکان با دشواری هایی در تشخیص و درک بینایی
مشکلات عمده این کودکان عبارت است از:
الف) تشخیص یا شناخت شکل ها و طرح های هندسی گوناگون به ویژه زوایا
ب) جور کردن اشیا بر اساس شکل و اندازه آنها
ج) تشخیص حروف و کلمات از یکدیگر
د) تشخیص و درک تصویر اصلی از زمینه آن
۳. کودکان با دشواری هایی در تشخیص و درک شنوایی
این گروه از کودکان با اینکه از قدرت شنوایی برخوردارند اما در تشخیص تشابهات و تفاوت های کلمات مختلف مشکل دارند. کلماتی مانند : اسب است / میز ریز / غاز غار
برای تشخیص این اختلال چشم کودک را می بندند و از او می خواهند که صداهای مختلفی مانند عطسه، سرفه ،سوت زدن، کشاندن پا روی زمین و… را نام ببرد و تقلید کند.
۴. کودکان با دشواری هایی در تکلم یا گفتار
اکثر متخصصان مشکل این کودکان را مربوط به اختلال در رشد تشکیلات عصبی یا دلایل ناشناخته دیگر می دانند. در حقیقت این کودکان در تعبیر و تفسیر محرک هایی که به مغز آنان می رسد دشواری دارند که اصطلاحا به آن “دیسفازی” می گویند. دو نوع دیسفازی وجود دارد :
الف) دیسفازی درکی ، به معنای اختلال در درک نشانه های شنیداری است. در اینجا کودک صدا را می شنود اما معنی و مفهوم سخنان شنیده شده را نمی فهمد.
ب) دیسفازی حرکتی یا بیانی به معنای اختلال در قدرت بیان یا تولید نشانه های کلامی است. در این حال کودک آنچه را که دیگران می گویند می شنود و معنا و مفهوم آن را درک می کنداما از بیان افکار و عقاید خود ناتوان است.
برای تشخیص دیسفازی ها میتوان یک داستان کودکانه را تعریف کرد سپس تعدادی سوالات درک مطلب را طرح و از کودک بپرسید و بررسی کنید که تا چه میزان داستان را شنیده و درک کرده است.
۵. کودکان با دشواری هایی در خواندن و هجی کردن
مشکلات خواندن از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان با نارسایی های ویژه یادگیری با آن مواجه هستند ، زیرا کودکی که نمی تواند بخواند شانس بسیار کمی جهت موفقیت در مدرسه دارد. ” دیس لکسی( dyslexia )” یا نارسا خوانی اصطلاحی است که برای کودکانی که علی رغم هوش طبیعی قادر به خواندن نیستند. این گروه از کودکان ممکن است واژه های بسیاری را بدانند و به راحتی آن هارا در مکالمه بکار بگیرند اما قادر به درک و شناسایی نشانه های نوشتنی یا چاپی نیستند.
معلمان به علت عدم آگاهی از مشکلات ویژه این گروه از کودکان معمولا آن ها را در شمار عقب ماندگان ذهنی رده بندی می کنند و یا به عنوان کودکان تنبلی که کوشش برای یادگیری نمی کنند، می شناسند.
کودکان نارسا خوان اکثرا مشکلاتی در جهت یابی فضایی ، تشخیص چپ و راست ، بالا و پایین ، توالی حروف و کلمات ، هماهنگی بین چشم و دست ، ارتباط بین اعضای بدن خود و دیگران دارند.
مشکلات اختصاصی این کودکان بدین شرح است :
الف) اشتباه کردن کلمات شبیه بهم مانند غاز و غار ، چای و جای
ب) حدس زدن کلمات با درنظر گرفتن حروف ابتدا و انتهای کلمات که در این شرایط معلم این طور برداشت می کند که کودک کلمات را حفظ می کند.
ج) آئینه خوانی یا وارونه خوانی کلمات مانند روز به جای زور
د) بی میلی و انزجار از یادگیری خواندن
ه) دشواری در تشخیص جز از کل
۶. کودکان با دشواری هایی اساسی در نوشتن
اصطلاح “دیس گرافی” برای کودکانی که علی رغم هوش طبیعی،بسیار بد می نویسند، به کار می رود.این کودکان معمولا آئینه نویسی یا وارونه نویسی می کنند ، یا بسیار بد خط می نویسند. برخی از محققان عقیده دارند که بد نویسی این کودکان معمولا به دلیل عدم هماهنگی حرکتی آنان است.
۷. کودکان با دشواری های اساسی در ریاضیات
این گروه از کودکان معمولا در زمینه درک روابط فضایی دچار مشکل شدید هستند. در بررسی آن باید به مشکلات درک بینایی و تفکر این کودکان توجه شود.
منبع : (نادری،نراقی) ، اختلالات یادگیری،چاپ۱۵،انتشارات امیرکبیر،۱۳۹۶
