«این معلم ، معلم بسیار خوبی است، هر گاه از کنار کلاسش عبور می کنی هیچ صدایی از بچه ها نمی آید !»
نظرتان نسبت به این نقل قول چیست؟ آیا مدیریت در کلاس به معنای برقراری سکوتِ حاصل از ابهت معلم و ترس دانش آموزان است؟!
مدیریت مؤثر به معنای توجه به نیاز ها و برنامه ریزی صحیح به همراه کنترل راهبردی کلاس است .
«اگر به ویژگی ها ، خواسته ها ، نیاز ها و باورهای یک گروه اجتماعی در فرآیند یاددهی_یادگیری توجه نشود و فضا و محیط آموزشی به نحو مطلوب مدیریت نگردد، فعالیت های آموزشی، اثربخشی و کارایی خود را از دست می دهد. شعبانی ، ۱۳۹۰″
برنامه های درسی و تصمیم های اتخاذ شده ممکن است دانش آموزان را به فعالیت هایی مجبور کند که با تجارب گذشته،علایق حاضر و انتظارات از آینده آن ها تناسبی نداشته باشد . محتوای تکراری ، حجم زیاد و خارج از حوصله ی تکالیف ، نا منعطف و نا مربوط به ویزگی دانش آموز موجب نا امیدی ، کاهش اعتماد به نفس و سرخوردگی او می شود.
دانش آموزان به راحتی رگه هایی از استعداد خود را آشکار می کنند و به فعالیت های مورد علاقه شان می پردازند . وظیفه معلم است که نسبت به واکنش ها و فعل انفعالات آن ها حساس باشد و به خوبی مشاهده کند.
اما گاهی رفتارهایی در کلاس دیده می شود که موجب بهم خوردن انضباط کلاس می شود. (کویی و اسکاتز، ۱۹۶۵) این رفتار ها را با عنوان بسیار نامطلوب معرفی می کند بخشی از آن ها بدین گونه هستند :
- تجاوز فیزیکی : فرمان دادن ، غلغلک دادن و هل دادن دیگران
- پیوستن به همتا : بدون اجازه حرکت کردن ، سرگردان چرخیدن
- جلب توجه : ایجاد صداهای غیرضروری
- هماورد جویی در قدرت : عدم اطاعت از قدرت ، آدامس جویدن
- اختلاف انتقادی : انتقاد کردن یا شکایت کردن از غیر عادلانه یا غیر مفید بودن ، خندیدن بدون دلیل و حواس دیگران را آشفته کردن
سوال این است که جمع آوری فوق مختص کدام مقطع و پایه تحصیلی است؟ هر دوره روحیات به خصوص خود را دارد و نمی توان آن را به همه ی پایه ها تعمیم داد. از طرفی این رفتار ها در پایه های پایین تر بعضا می تواند طبیعی تلقی شود و نه نامطلوب!
حال به راهبردهای مقابله با رفتار های نامطلوب می پردازیم:
- محروم کردن از تقویت : نباید به رفتار های نامطلوب دانش آموز توجه کرد کاری که متقانض با تمایل طبیعی معلم است. توجه او به رفتارهای نامطلوب باعث می شود این ذهنیت برای دانش آموز ایجاد شود که در صورتی می توانم مورد توجه معلمم حتی توجه منفی قرار بگیرم که این رفتار را تکرار کنم! و معلم هم با تذکر و تنبیه این رفتار را تقویت می کند.
- تقویت رفتار مطلوب : دانش آموزانی در کلاس درس وجود دارند که ناخودآگاه گاهی رفتار مطلوب و گاهی نا مطلوب انجام می دهند. مثلا دانش آموزی بدون اینکه بداند بی آنکه اجازه بگیرد صحبت می کند و برعکس گاهی ابتدا دست خود را بالا می برد و اجازه می گیرد. در این جا معلم نباید به رفتار نا مطلوب او واکنش نشان دهد اما برعکس هنگامی که اجازه گرفت باید فورا او را تشویق کنند و فرصت صحبت بدهد.
- سرمشق سازی یا الگوسازی : می توان با نمایش فیلم و برنامه تلویزیونی به شرح و توصیف آن پرداخت.
همانطور که ذکر شد نمی توان همه ی این راهبرد ها را برای هر رفتاری و هر گروه سنی به کار برد. معلم باید بتواند موقعیت را به خوبی تشخیص دهد و هدف ناشی از رفتار دانش آموز را ارزیابی کند سپس واکنش نشان دهد.
همه ی راهبردها را باید به طور مستمر و تدریجی استفاده کرد چراکه رفتار های مطلوب بلافاصله ایجاد نمی شوند.
منبع : شعبانی،حسن(۱۳۹۰)،مهارت های آموزشی و پرورشی،تهران،سمت
سلام و خسته نباشید
آیا برای رفتار مطلوب و نامطلوب مرزی وجود دارد. یا اینکه می توان برای رفتار نا مطلوب در حالت کلی تعریفی ارائه کرد؟
سلام ممنونم.
نویسنده رفتارهای نامطلوب را به عنوان مقوله ای از رفتارهای مشکل آفرین عنوان کرده یعنی رفتارهایی که مستلزم خاموشی تنبیه یا جریمه هستند. اما این رفتارها را نمی‌تونیم به همه ی دانش آموزان تسری بدهیم گاهی این رفتارها میتواند ناشی از آشفتگی کودک باشد و برای بعضی دیگر ناشی از بروز ویژگی هایش.